Ο ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ!

Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη, φιλόλογος

Πριν από χρόνια, για τις ανάγκες μιας προσωπικής έρευνας, είχα διαβάσει το βιβλίο του  καπνέμπορου και καπνοβιομήχανου, Ευάγγελου Παπαστράτου  με τίτλο:

Η Δουλειά κι ο Κόπος της.

Πρόκειται για ένα σχεδόν αυτοβιογραφικό κείμενο, που δίνει χρήσιμα στοιχεία για την οργάνωση του καπνεμπορίου και της καπνεπεξεργασίας. Στοιχεία από το 1896 που άρχισε να δουλεύει, δωδεκάχρονο παιδί, μέχρι το 1964, ογδοντάχρονος πια, που εκδίδει το βιβλίο του.

Φέτος, για τις ανάγκες του Πολιτιστικού προγράμματος - Αφιερώματος στην οικογένεια Παπαστράτου,  ξαναδιάβασα το βιβλίο και βρήκα αρκετά σημαντικά τα συμπεράσματα του συγγραφέα του.

Συμπεράσματα ζωής, που ο ίδιος καταγράφει με απλά και κατανοητά λόγια. Τονίζει βέβαια, ότι δεν φιλοδοξεί να γίνει δάσκαλος, αλλά θέλει να αφηγηθεί τι του έμαθε η ζωή και ίσως αυτά είναι χρήσιμα στους νέους.

Συνόψισα και αρίθμησα τα συμπεράσματα αυτά  και έτσι προέκυψε ο Δεκάλογος του Παπαστράτου!

Νομίζω, πως έτσι θα γίνουν ευκολότερα κατανοητά από τους μαθητές μας.

Σας  τα αναφέρω:

Πρώτο: «Το πρώτο που έμαθα στη ζωή μου είναι η οικογενειακή σύμπνοια και αλληλεγγύη…»

Ο Ευάγγελος εκτιμά τη σύμπνοια και αγάπη ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Χάρη σ’ αυτή την αγάπη, το μόνοιασμα και την αρμονική συνεργασία,  οι αδελφοί Παπαστράτου: Σωτήρης,  Γιάννης, Επαμεινώνδας και Ευάγγελος πέτυχαν αυτή την ανοδική πορεία …

Η  αγάπη και η συνεργασία διατηρήθηκε μέχρι το τέλος της ζωής τους.

Δεύτερο: «Πίστεψα από μικρός σε τέσσερα  βασικά πράματα: την εργατικότητα, την επιμονή, την υπομονή και την τιμιότητα…».

Αρετές με τις οποίες κατάφερε να προοδεύσει. Η εργατικότητά του είναι εκπληκτική. Δούλευε, όπως αναφέρει ο ίδιος, 14-16 ώρες τη  μέρα! Την εποχή που οι εργάτες δούλευαν 10 με 12 ώρες.

«Tα αγαθά κόποις κτώνται». Το αρχαίο ρητό ίσχυσε πλήρως στη περίπτωση του Παπαστράτου.

Τρίτο: «Κατάλαβα εγκαίρως πως το να βάζει κανείς σε πειθαρχία τον εαυτό του, το να μάθει από μικρός να στερείται  τις πρόχειρες ευχαριστήσεις, είναι σωτήριο…»

Η αυτοπειθαρχία και η προσοχή να μην παρασυρθεί από την αδυναμία ή τις παρέες του και χάσει τον καιρό του, ήταν επίσης χαρακτηριστικά του Παπαστράτου.

Νομίζω, ότι ο Παπαστράτος αναφέρεται στη σωστή αξιοποίηση του χρόνου…

«Χρόνου φείδου», γράφει λακωνικά o Xίλων ο Λακεδαιμόνιος, ένας από τους επτά σοφούς.

Αυτό το έκαμε τρόπο ζωής του ο Ευάγγελος.

Εδώ να διευκρινίσουμε ότι η γνήσια ψυχαγωγία(τα δημιουργικά παιχνίδια, οι περιηγήσεις, οι απολαύσεις της τέχνης…) βεβαίως, δεν είναι χάσιμο χρόνου. Είναι αναζωογόνηση του ανθρώπου…

Τέταρτο: «Η τιμιότητα είναι το καλύτερο μέσο για ένα νέο που θέλει να πετύχει στη ζωή του…»

Είναι μεγάλο λάθος να δίνεται η εντύπωση στους νέους ότι είναι αδύνατον να προοδεύσουν ,αν δεν χρησιμοποιήσουν θεμιτά και αθέμιτα μέσα συμπληρώνει. Ο ίδιος πιστεύει  ότι η τιμιότητα συνοδευόμενη από εργατικότητα είναι το κλειδί της προόδου.

Αισθάνομαι μεγάλη ανάγκη να πιστέψω τον Παπαστράτο και να μεταφέρω στα παιδιά το μήνυμά του:

ότι μπορούν ν’ ανέβουν και να προοδεύσουν με τιμιότητα! Σε πείσμα των καιρών και των «άτιμων» και «αναξιοπρεπών» παραδειγμάτων…

Πέμπτο: «ο νέος που ξεκινά για το δύσκολο αγώνα της ζωής του θα συναντήσει στο δρόμο του και δύστροπους ανθρώπους…».

Κι ο ίδιος, όπως γράφει, συνάντησε δύστροπους ανθρώπους, αλλά δεν έγινε δύστροπος. Απέφυγε τις συναλλαγές μαζί τους. Απομακρύνθηκε από αυτούς. Δεν εξομοιώθηκε μαζί τους. Προστάτεψε τον εαυτό του.

Έκτο: «τα παιδιά που ξεκινούν για τη ζωή πρέπει να πιστεύουν σε κάτι, να έχουν κάποιο ιδανικό, πέρα από τον πόθο της οικονομικής επιτυχίας…».

Ο Παπαστράτος τονίζει τη σημασία των ιδανικών για τους νέους.

Με τον όρο ιδανικό εννοούμε «τον υψηλό πνευματικό ή ηθικό σκοπό για τον οποίο αγωνίζεται κανείς»(Γ. Μπαμπινιώτης 2002).

Τα ιδανικά δίνουν νόημα στη ζωή και λειτουργούν σαν πυξίδα για τους νέους…

Έβδομο: «[ο νέος] να διακρίνει και ν’ αρπάξει την τύχη του όταν του παρουσιάζεται».

Ένας νέος στη ζωή του θα συναντήσει ευκαιρίες. Πρέπει να έχει ανοιχτά τα μάτια του και να είναι έτοιμος να αρπάξει την ευκαιρία. Γιατί «οι καιροί ου μενετοί». Να τολμά. Και να μη φοβάται πως δε θα τα καταφέρει.

Όγδοο: «Όταν κατορθώσει να φτιάξει δική του επιχείρηση, πρέπει να κρατήσει γερά το τιμόνι της δουλειάς του και να παρακολουθεί τα πάντα από κοντά…».

Ο Παπαστράτος, έμπειρος πια και μεγάλος καπνοβιομήχανος,  τονίζει την ανάγκη επαγρύπνησης και διαρκούς ενημέρωσης , συμπλήρωσης και ανανέωσης του έργου του! Γιατί κάθε έργο, όσο τέλειο κι αν ήταν, όταν το δημιούργησε, γερνά με τον καιρό… παλιώνει.

Γι’ αυτό ο δημιουργός ενός έργου, π. χ. μιας επιχείρησης, πρέπει να έχει την προσοχή του στην επιχείρηση και να ανανεώνεται με νέες χρήσιμες ιδέες  για τον κλάδο του.

Να ενημερώνεται συνέχεια, για να μην γερνά ποτέ!

Αυτό βέβαια ισχύει σε κάθε εργασιακό τομέα κι όχι μόνο στον επιχειρηματικό.

Έννατο: « εξίσου σημαντικό με το να μαζεύει κανείς, είναι το να ξέρει και να δίνει, όταν και όσο μπορεί».

Η προσφορά, η φιλανθρωπία, το κοινωνικό έργο είναι εξίσου σημαντικά με το να πλουτίζει  κανείς…

Ο Παπαστράτος τα εφάρμοσε στη ζωή του τόσο ο ίδιος, όσο και τα αδέλφια του και οι απόγονοι της οικογένειάς του. Απόδειξη αποτελούν οι δωρεές και οι φιλανθρωπίες στη γενέτειρά του, αλλά και στην Αθήνα και αλλού…

Δέκατο: «Όταν προχωρήσουν τα χρόνια,  μεγαλύτερος κίνδυνος για την υγεία είναι το σταμάτημα, η αδράνεια.»

Ο Ευάγγελος διαφωνεί με την άποψη ότι όταν πάψει κανείς να εργάζεται μπορεί να χαρεί τη ζωή του. Απλώς, λέει, τότε θα συντομεύσει τη διάρκειά της. Και για  να στηρίξει την άποψή του, αναφέρει το εξής παράδειγμα:

Ο άνθρωπος είναι σαν μηχανή που πρέπει να λειτουργεί. Όταν σταματήσει δεν ξεκουράζεται , σκουριάζει, καταστρέφεται!

«Πέτρα που  κυλάει δεν χορταριάζει»,  λέει μια  λαϊκή παροιμία.

Αν παρομοιάσουμε τον άνθρωπο με πέτρα τότε πρέπει να κυλάει συνέχεια στο μονοπάτι της ζωής, για να μην καλυφτεί με βρύα και χαθεί!

«Η φύση μας είναι κίνηση. Απόλυτη ξεκούραση σημαίνει θάνατο».

(Μπλεζ Πασκάλ)

[Το κείμενο εκφωνήθηκε από την Μ. N. Αγγέλη στην παρουσίαση του βιβλίου του Ευάγγελου Παπαστράτου, Η Δουλειά κι ο Κόπος της, που έγινε στην αίθουσα εκδηλώσεων του 2ου Γυμνασίου Αγρινίου, 27/01/2014]