ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ
ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΣΕ, ΜΟΙΡΑ ΜΟΥ, ΝΑ ΜΗ ΜΕ ΞΕΝΙΤΕΨΕΙΣ…
Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη
Δρ. Κοινωνικής Λαογραφίας
Η Πολιτιστική Ομάδα του σχολείου
μας φέτος ανέλαβε και υλοποίησε ένα Πολιτιστικό Πρόγραμμα με τίτλο:
«Παρακαλώ
σε, μοίρα μου, να μη με ξενιτέψεις…»
Μετανάστες από και προς την Ελλάδα… του 20ου
και 21ου αιώνα.
A) Η ΑΦΟΡΜΗΣΗ
12 Σεπτεμβρίου 2014
Συγκλονίζεται το πανελλήνιο από
την υπεράνθρωπη προσπάθεια της 19χρονηςΝτοά από τη Συρία που κατάφερε να
κρατήσει ζωντανό ένα κοριτσάκι στο ναυάγιο με τους παράνομους μετανάστες
ανοιχτά της Κρήτης.Οι γονείς του κoριτσιού πνίγηκαν .Λίγο
πριν χαθούν η μάνα με λυγμούς έδωσε το παιδί της στην Ντοά λέγοντας :
«Σε ορκίζω στο θεό να τη φυλάξεις
σαν τα μάτια σου!»
Η Μάσα,το 17μηνο αγγελούδι
σώθηκε. Η Ντοά ήταν ο φύλακας άγγελός του.
4 ημέρες και 3 νύχτες πάλευαν στα
παγωμένα κύματα!
Αυτό το τραγικό ναυάγιο στην αρχή
της σχολικής χρονιάς με συγκίνησε βαθύτατα ως άνθρωπο, ως μάνα…Μετανάστες. Ναυαγίων πλάσματα…
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ένα θέμα για έρευνα.
α) Η
δημιουργία κινήτρου στους μαθητές:
Στα
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Γυμνασίου ανθολογούνται κείμενα που αναφέρονται στην αποδημία, τον καημό της ξενιτιάς, τους πρόσφυγες κλπ. Επέλεξα
να διδάξω στη Β Τάξη ένα κείμενο με
τίτλο: Αναμνήσεις της Κωνσταντίνας από τη Γερμανία.Το κείμενο είναι
απόσπασμα από το μυθιστόρημα της Άλκης
Ζέη: Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες
της.
Η κεντρική ηρωίδα, η δεκατριάχρονη
Κωνσταντίνα, με μια νοσταλγική διάθεση αναπολεί και αφηγείται τις πρώτες μέρες
της ζωής της στο Άαχεν της Γερμανίας και τη γνωριμία της με το Γερμανικό
σχολείο.Βρέθηκε εκεί με τους γονείς της,
αποσπασμένους δασκάλους στην περιοχή. Η Κωνσταντίνα εντάσσεται εύκολα στο καινούριο περιβάλλον, διότι ως
παιδί εκπαιδευτικών είναι περισσότερο ώριμη και προετοιμασμένη να δεχτεί αυτή
την αλλαγή περιβάλλοντος.Δε νιώθει
μειονεκτικά λόγω της εθνικής ή γλωσσικής διαφορετικότητας της από τη στιγμή
που μπαίνει σε μια πολυπολιτισμική τάξη, όπου
όλοι είναι διαφορετικοί αλλά αποδεκτοί.
Στη Β Γυμνασίου φοιτά ένας μαθητής από τη
Μολδαβία.Ο Γκεόργκε Πασκάλ. Παρότρυνα τα παιδιά να πάρουν συνέντευξη από το
συμμαθητή τους.Εκείνος πρόθυμα δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις των
συμμαθητών του.
Τα
παιδιά με πολλή προσοχή άκουσαν και
μελέτησαν τις απαντήσεις του.Αυτή η συνέντευξη ήταν μια ιδιαίτερη εμπειρία,
όπως δήλωσαν τα ίδια.Προσέγγισαν το θέμα
της μετανάστευσης τόσο μέσα από τη Λογοτεχνία, όσο και από τη βιωμένη εμπειρία
του Γκεόργκε από τη Μολδαβία!
Ακολουθώντας
την αντίστροφη διαδρομή των δυο παιδιών, της Κωνσταντίνας και του Γκεόργκε,
κατανόησαν εύκολα ότι η Ελλάδα
είναι χώρα αποστολής και υποδοχής
μεταναστών.
β) Η κινητοποίηση του φιλέρευνου πνεύματος :
Στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Β Γυμνασίου ανθολογείται και το κείμενο:
«Δύο γράμματα της Χαράς»,από το έργο: Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60, εκδ. Ωκεανίδα 2001, του Θανάση
Βαλτινού.
Στο έργο αυτό ο Θ. Βαλτινός
αξιοποιεί ένα αυθεντικό υλικό: επιστολές μεταναστών, αποκόμματα εφημερίδων της εποχής κλπ., το οποίο
αναδημιουργεί και ανασυνθέτει λογοτεχνικά.Τα κείμενά του αποδίδουν την
ατμόσφαιρα και το κλίμα της δεκαετίας του ’60.Στα συγκεκριμένα δύο γράμματα της
Χαράς, η Χαρά, ο άνδρας της και τα δυο παιδιά τους είναι οι υποθετικοί
αποστολείς.
Πρόκειται για μια οικογένεια
Ελλήνων μεταναστών στην Αφρική , στο
Γιοχάνεσμπουρκ, τη δεκαετία του 1960.
Σε μια ερμηνευτική προσέγγιση του μαθήματος αναφερθήκαμε μεταξύ άλλων
στα βασικά γνωρίσματα της ελληνικής κοινωνίας τη συγκεκριμένη δεκαετία, στο
φαινόμενο και τις συνέπειες της μαζικής μετανάστευσης και στο ρόλο της αλληλογραφίας στη ζωή των Ελλήνων μεταναστών και στις
οικογένειές τους.
«Για μένα τώρα εδώ ένα γράμμα
είναι μεγάλη υπόθεσις
και ιδίως από δικά μου πρόσωπα…»,γράφει η Χαρά στο γράμμα της!
Κάποια παιδιά μου είπαν ότι οι
δικοί τους έχουν φυλαγμένα γράμματα και κάρτες συγγενών τους που ήταν μετανάστες
στη Γερμανία ή στην Αμερική:
-«η γιαγιά μου κυρία, έχει φυλαγμένα σε ένα κουτί γράμματα και
φωτογραφίες του αδελφού της από την Αμερική», είπε ο Χρήστος Μπιτάκος.
-«Ο μπαμπάς μου κυρία, έχει γράμματα του θείου μου από τη Νέα Ζηλανδία»,
είπε ο Δημοσθένης Τρυφιάτης.
-«Εγώ κυρία, έχω φυλάξει κάποιες κάρτες που μας έστειλε ο μπαμπάς μου ο
οποίος εργάζεται στην Αμερική», είπε η Μαργαρίτα Παπανικολάου.
Με εξέπληξαν τα παιδιά.
Βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέροντα
αυτά που με πληροφορούσαν. Σήμερα, όπως γνωρίζουμε, οι άνθρωποι επικοινωνούν
με κινητό τηλέφωνο,sms,email,skype κλπ.Σπανιότατα επικοινωνούν με επιστολές.Ίσως
μερικοί να στείλουν κάποια κάρτα τα Χριστούγεννα ή την Πρωτοχρονιά…
Ζήτησα να δούμε κάποια γράμματα όλοι μαζί στην τάξη,
αν δεν ήταν απόρρητα…
Την άλλη μέρα τα παιδιά έφεραν
αυτά τα πολύτιμα γράμματα και τις κάρτες στο μάθημα…
Η Μαργαρίτα διάβασε τις
συγκινητικές κάρτες με ευχές που τις έστελνε ο ξενιτεμένος πατέρας της από την
Αμερική!
«σας αγαπώ πολύ! Δακρύζω κάθε μέρα για σας!» Οι συμμαθητές της ένιωσαν
τη βαθειά συγκίνηση αυτού του Έλληνα
μετανάστη στη μακρινή ήπειρο!Ίσως περισσότερο
από τα γράμματα της Χαράς στη λογοτεχνία…
Ο αποστολέας τώρα ήταν ένας γνωστός
τους.Ήταν ο πατέρας της φίλης τους!
γ) Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης:
Με αφορμή αυτό το μάθημα προέτρεψα τους μαθητές να μπουν στη θέση ενός
μετανάστη και να γράψουν ένα γράμμα στην
οικογένειά του. Ανταποκρίθηκαν και έγραψαν. Άλλα επέλεξαν να γράψουν το
γράμμα ενός Έλληνα μετανάστη και άλλα το γράμμα ενός μετανάστη στην Ελλάδα…Γράμματά
τους δημοσιεύτηκαν στον έντυπο και ηλεκτρονικό Tύπο την Παγκόσμια Ημέρα Μετανάστη.
δ) Η δημιουργία νέου κινήτρου
Στη
Νεοελληνική Λογοτεχνία Β Γυμνασίου
ανθολογείται και το κείμενο:
« Ο
Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώρα». Είναι
απόσπασμα από το μυθιστόρημα : Το διπλό βιβλίο, του Δημήτρη Χατζή.
Ο αφηγητής και ήρωας του
αποσπάσματος είναι ο Κώστας. Ένα απλοϊκό
χωριατόπαιδο που κατάγεται από ένα απομονωμένο χωριό του νομού Μαγνησίας. Έφυγε
από το χωριό του και πήγε μετανάστης στη
Γερμανία.
Ο Κώστας αφηγείται την
καθημερινότητα και τις σκέψεις του σ’ ένα συγγραφέα που θέλει να γράψει την ιστορία του:
Εργάζεται στο γερμανικό
εργοστάσιο ΑΟΥΤΕΛ στη Στουτγκάρδη, που κατασκευάζει λάμπες αυτοκινήτων…Όταν
σχολάει περπατάει στις λεωφόρους της πόλης και επιστρέφει μόνος στο
φτωχικό δωμάτιο στο σπίτι της Φράου
Μπάουμ…
Ζει στην ξενιτιά, περιχαρακωμένος
σε μια μηχανικά επαναλαμβανόμενη δουλειά, σε ένα απρόσωπο βιομηχανικό κέντρο. Ζει
μονότονα, χωρίς κάποιο ενδιαφέρον και χωρίς άμεση ανθρώπινη επικοινωνία…
«Εδώ
κατοίκησε κάποτε
Ο
ξενότερος απ’ όλους τους ξένους
Της
πολιτείας των ξένων»
Το μάθημα αυτό συγκίνησε πολύ τους μαθητές!
Μετά την ερμηνευτική προσέγγιση
ακολούθησε συζήτηση. Αναφερθήκαμε στη μετανάστευση τότε και σήμερα…Κάποια παιδιά
είχαν παππούδες και γιαγιάδες μετανάστες. Κάποια ανέφεραν περιπτώσεις συγγενών
ή φίλων τους που αναγκάστηκαν λόγω της οικονομικής κρίσης να μεταναστεύσουν
τώρα
Αφού ολοκληρώσαμε το μάθημα
παρότρυνα τους μαθητές να γράψουν μια ιστορία, ένα διήγημα, ένα ποίημα για μετανάστη ή να
ζωγραφίσουν κάτι σχετικό.
Ανταποκρίθηκαν σχεδόν όλα.
Β) Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
Η συγκρότηση της Ομάδας μετά από αυτή την προετοιμασία ήταν εύκολη. Όλα
σχεδόν τα παιδιά ήθελαν να συμμετάσχουν.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
Τμήμα Β1
Ανδρικοπούλου Μαρία
Αποστόλου Κωνσταντίνος
Αριστόπουλος Γεώργιος
Αριστόπουλος Νικόλαος
Αριστόπουλος Παναγιώτης
Αριστόπουλος Χρήστος
Αριστοπούλου Αντωνία
Καντάνης Νικόλαος Μάριος
Καφαντάρη Αγγελική
Κούτρας Ιωάννης
Μήτσου Άννα Μαρία
Ντέτσκα Γεωργία
Παπαευθυμίου Παναγιώτα
Παπαθανασίου Μαργαρίτα
Παπασπύρος Βασίλειος Μάριος
Χριστοδουλόπουλος Γεώργιος
ΤΜΗΜΑ Β2
Αναστασίου Κωνσταντίνος
Ανδρικοπούλου Σωτηρία
Αργυρίου Ιωάννης
Βασιλόπουλος Παναγιώτης
Βασιλόπουλος Χριστόφορος
Βάσσης Ελευθέριος
Βλάχου Βασιλική
Πλευρίτης Ιωάννης
Σκόνδρα Χρυσοβαλάντου- Βαρβάρα
Σταματελοπούλου Αλεξάνδρα
Ταλιούρα Χριστίνα
Τσαράχου Κωνσταντίνος
Τζιφέρη Ελένη
Τόλια Ανδριάνα
Τσαντζάλου Κασσιανή -Στυλιανή
Τσέλα Γιάννης
Τσόμπο Αρμπίνα
ΤΜΗΜΑ Β4
Μαντζανάς Ανέστης
Μουστρούφα Αγγελική
Μπάδας Κωνσταντίνος
Μπέσσας Παναγιώτης
Μπιτάκος Χρήστος- Νεόφυτος
Μπιτσάβα Μάρθα- Πηνελόπη
Πασκάλ Γκεόργκε
Πάτση Ελένη
Πατσιαλού Σπυριδούλα- Νεφέλη
Ποσνιάρι Ελένη
Πρέζας Παύλος
Σαϊτα Ερμιόνη
Σαμαράς Ελευθέριος
Τρυφιάτης Δημοσθένης
Τσαλοκώστας Χρήστος
Τσιλίκα Βασιλική
Τσούτσας Δημήτριος
Φουρτούνη Ελένη
Χριστοδουλοπούλου Δέσποινα
ΤΜΗΜΑ Γ2
Κουτούκη Ελένη
Μιχαηλίδη Αναστασία
Παρά Καλλιρόη
Σαλαγιάννης Δημήτριος
Σαρδέλη Μαρία
Σιδέρη Ουρανία
Σκεπετάρη Πολυτίμη
Τσακανίκας Βάιος
Φουρλίγκα Αλεξάνδρα
Απευθύνθηκα και στις δύο εξαιρετικές
συναδέλφους με τις οποίες έχω συνεργαστεί και σε άλλα προγράμματα. Η Αγγελική Δαλιάνη και η Έφη Κωνταντίνου
δέχτηκαν να συνεργαστούμε και πάλι.
Γ) Ο ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Να μελετήσουν και να κατανοήσουν
το φαινόμενο της μετανάστευσης διαχρονικά και να μάθουν να συμβιώνουν με το
διαφορετικό.
Να μπορούν οι μαθητές να ορίζουν
τους όρους: μετανάστευση, μετανάστης, πρόσφυγας, αλλοδαπός, ξένος, ομογενής,
νόστος, ξενομανία, ξενοφοβία, παλιννόστηση, ρατσισμός, πολυπολιτισμικότητα…
Να εμπλουτίσουν το σχετικό
λεξιλόγιό τους…
Να ασκηθούν στη συλλογή υλικού
από διάφορες πηγές, στην επεξεργασία και στη σύνθεση μιας ερευνητικής εργασίας.
Να αναπτύξουν δεξιότητες
αποτελεσματικής αναζήτησης στο διαδίκτυο και επιλογής της κατάλληλης
πληροφορίας.
Να ασκηθούν στην καταγραφή και
μελέτη της προφορικής ιστορίας.
Να αναπτύξουν πνεύμα συνεργασίας,
φιλίας και ομαδικότητας.
Να γνωρίσουν καλύτερα τους
συμμαθητές τους, παιδιά μεταναστών στη χώρα μας .
[ στο σχολείο μας φοιτούν παιδιά
Αλβανών μεταναστών]
Να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση.
Να αμβλυνθούν τα συναισθήματα
ανασφάλειας και ξενοφοβίας.
Να καταδικάζουν κάθε ρατσιστική έκφραση και συμπεριφορά.
Να δοθούν στα παιδιά κίνητρα για προσωπική έκφραση και δημιουργία μέσα
από την Ιστοσελίδα της Πολιτιστικής Ομάδας.
Δ) ΟΙ ΠΗΓΕΣ:
1 Ενδεικτική
βιβλιογραφία
2 Λογοτεχνικά κείμενα
3Δημοτικά τραγούδια
4 Λαϊκά τραγούδια της ξενιτειάς
5 Εφημερίδες[αφιερώματα και σχετικά άρθρα]
6 Ταινίες με θέμα την μετανάστευση
7 Γράμματα και κάρτες μεταναστών
8 Εικαστικά έργα σχετικά με το θέμα
9 Φωτογραφικές αναπαραστάσεις
10 Διαδίκτυο
11 Προφορική Ιστορία
12 Επικοινωνία με Έλληνικές
Κοινότητες του εξωτερικού:Γερμανία, Αμερική
Οι πηγές ήταν πολλές και
σημαντικές.Θα αναφερθώ ιδιαίτερα στις εξής:
Διαδίκτυο:
Το διαδίκτυο
ήταν βασική πηγή πληροφόρησης για τα
παιδιά. Οι μαθητές αναζητούν με ευχαρίστηση εκεί τις χρήσιμες πληροφορίες. Ως υπεύθυνη του προγράμματος
διαπίστωσα ότι, αν και ζούμε στην κοινωνία της πληροφορίας αρκετοί μαθητές δεν είχαν
ηλεκτρονικό υπολογιστή στο σπίτι τους και κάποιοι δεν είχαν πια πρόσβαση στο
διαδίκτυο...
Τα προβλήματα
αυτά βέβαια, αντιμετωπίστηκαν με τη συνεργασία και αλληλοβοήθεια
που αναπτύσσεται στην ομάδα…
Προφορική Ιστορία
Ένα μεγάλο μέρος του προγράμματος στηρίχτηκε στην
καταγραφή και αξιοποίηση προφορικών μαρτυριών.
Η προφορική ιστορία
προσφέρεται ιδιαίτερα για δουλειά στο
πλαίσιο των προγραμμάτων. Η προσωπική εμπειρία, η σχετική επιμόρφωση και
η πολύχρονη έρευνά μου βασισμένη κυρίως σε προφορικές μαρτυρίες ήταν σημαντική
στη σωστή καθοδήγηση των μικρών ερευνητών "συνεντευκτών".
«Με τη μέθοδο της προφορικής ιστορίας μέσα από το λόγο
που διατυπώνουν τα ίδια τα υποκείμενα για το παρελθόν, επιδιώκεται η ιστορία
από τη βάση.» γράφει ο Paul Thomson, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του
ESSEX.
H προφορική ιστορία παρέχει τη δυνατότητα να καταγραφεί
ο λόγος των απλών ανθρώπων, ανδρών και γυναικών που αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν.
Ο συνδυασμός των προφορικών μαρτυριών με τις υπάρχουσες γραπτές πηγές διευρύνει τις πηγές
πληροφόρησης και αξιοποιεί τις οπτικές γωνίες των απλών ανθρώπων, που
βίωσαν τα γεγονότα και δίνουν τη δική τους ερμηνεία γι αυτά.
Προτρέψαμε τα παιδιά να πάρουν συνεντεύξεις από τα
άτομα της οικογένειάς τους, συγγενείς, γείτονες, γνωστούς...Συνδιαμορφώσαμε ένα
ενδεικτικό ερωτηματολόγιο.
Απαραίτητα εργαλεία: ένα τετράδιο σημειώσεων, ένα
μαγνητόφωνο, μια βιντεοκάμερα ή ένα κινητό τηλέφωνο. Από τεχνολογικής άποψης
δεν είχαμε τον καλύτερο εξοπλισμό.Οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες δεν
επέτρεπαν να έχουμε τα καλύτερα εργαλεία...Τόσο οι οικογένειες όσο και το
σχολείο δεν μπορούσαν να έχουν σύγχρονα μηχανήματα για καταγραφή των
συνεντεύξεων. Αρκεστήκαμε σε ό,τι είχαμε προκειμένου να προχωρήσει η έρευνά
μας.
Οι συνεντεύξεις γίνονταν στο σπίτι ή στο
χώρο εργασίας του αφηγητή/πληροφορητή. Οι μαθητές ως συνεντευκτές συμπεριφέρθηκαν
ως ενήλικες. Πήγαν με ενδιαφέρον να ακούσουν και να συγκεντρώσουν πληροφορίες. Άκουγαν
και κατέγραφαν με προσοχή και σοβαρότητα τους πληροφορητές. Κατάλαβαν τη
σπουδαιότητα της προφορικής ιστορίας!
Από τη συζήτηση με τους
μαθητές/συνεντευκτές κατάλαβα ότι αυτή η εμπειρία τους άρεσε πολύ.
Ενιωσαν τη χαρά της
ανακάλυψης της γνώσης με ένα διαφορετικό τρόπο από εκείνο του βιβλίου ή του
υπολογιστή τους. Οι
αφηγητές/πληροφορητές ένιωσαν
χαρά που τα παιδιά ζητούσαν να
μάθουν πράγματα από αυτούς...
-Το ενδιαφέρον είναι
ότι κάποιοι μαθητές αξιοποίησαν την τεχνολογία και πήραν συνεντεύξεις από
συγγενείς τους που είναι στο εξωτερικό: Η Μαργαρίτα Παπανικολάου από τον πατέρα
της στην Αμερική, ο Σπύρος Σαμαράς από το θείο του στην Ολλανδία, η Αλεξάνδρα
Σταματελόπουλου από το θείο της στον Καναδά, η Χριστίνα Ταλιούρα από τη νονά
της στην Αυστραλία, η Μάρτζυ Γκούρλια από το θείο της στην Αμερική…κλπ.
Η συνάδελφος Ρούλα Γεωργοπούλου από το γιό της Χρήστο, μετανάστη επιστήμονα στο Βέλγιο.
Συνεντεύξεις πήραμε και από
μετανάστες στην Ελλάδα.
Η πρώτη συνέντευξη ήταν του
Πασκάλ από τη Μολδαβία στους συμμαθητές του στο Β4, όπως προανέφερα.
Ακολούθησαν οι συνεντεύξεις των γονιών των παιδιών από την Αλβανία.
Η Φωτεινή Γκογκάϊ, η Αρμπίνα
Τσόμπο, η Ελένη Ποσνιάρι, η Γεωργία Ντέτσκα κ.ά. πήραν συνεντεύξεις από τους
δικούς τους.
Από τη μελέτη των προφορικών
μαρτυριών προκύπτει ότι κύριος λόγος
μετανάστευσης είναι η φτώχεια…και ότι οι άνθρωποι μεταναστεύουν με την ελπίδα
μιας καλύτερης ζωής…Στην καρδιά τους όμως υπάρχει πάντα ο νόστος…
Παραθέτω ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη του Γ.Παπανικολάου:
«Αναγκάστηκα να εγκαταλείψω την Ελλάδα στα δεκατέσσερά μου χρόνια, όταν
ακόμα ήμουν παιδί, από δική μου απόφαση
για οικονομικούς λόγους. Κατά τη δεκαετία του 1970 ένα ποσοστό του λαού
μετανάστευσε σε ξένες χώρες όπως η Αυστραλία, η Αμερική και η Γερμανία.Έφυγα
μόνος για Αμερική…[…]
Η αλήθεια είναι ότι δε μου αρέσει η πόλη που ζω ούτε ο τρόπος ζωής
της.Όλα γίνονται γρήγορα και οι ώρες που εργάζομαι είναι πολλές. Θεωρώ τη Νέα
Υόρκη πόλη αφιερωμένη στην εργασία και την πολυπολιτισμικότητα.
Νοσταλγώ την πατρίδα μου και τους ανθρώπους μου όσο τίποτα άλλο!Το
όνειρό μου είναι να σπουδάσουν οι κόρες μου και να γυρίσω στην πατρίδα.»
Και ένα απόσπασμα της συνέντευξης του Ανδρέα Τσόμπο:
«Στην Ελλάδα ήρθα το 1992 δηλαδή
πριν από 23 χρόνια και ήμουν 20 ετών.
Έφυγα από τη χώρα μου γιατί αναγκάστηκα όπως και όλοι αυτοί οι άνθρωποι
που φεύγουν από τη χώρα τους για διάφορους λόγους. Εγώ ανήκω σε αυτούς που
έφυγαν από τη χώρα τους για οικονομικούς λόγους, γιατί στη χώρα μου τότε δεν
είχε δουλειά και έτσι αφού δεν είχα κάποια δουλειά εκεί αποφάσισα να έρθω στην
Ελλάδα.[…]
Αν με ρωτούσατε πριν από 15 χρόνια που δεν είχα τα παιδιά μου θα σας
έλεγα με την πρώτη ναι, θέλω να γυρίσω στην πατρίδα μου, αλλά τώρα δεν γίνεται
να φύγω πια, αφού τα παιδιά μου είναι στο σχολείο τώρα, γιατί θα τους ήταν πολύ
δύσκολο να μάθουν μια γλώσσα την οποία δεν ξέρουν. Αλλά κάποια στιγμή στο
μέλλον θα ξαναγυρίσω όταν τα παιδιά χαράξουν το δρόμο τους…
Στην πατρίδα μου έχω περάσει πολύ όμορφες στιγμές, αξέχαστες. Στην
πατρίδα μου οι άνθρωποι είναι πολύ φιλικοί και αγαπητοί μεταξύ τους και αυτό
είναι πολύ όμορφο.
Μου λείπει πολύ η πατρίδα μου!»
Ιστορίες μεταναστών:
Επίσης ενδιαφέρον είναι ότι κάποια παιδιά
κατέγραψαν την ιστορία ξενιτεμένων συγγενών αξιοποιώντας τις αφηγήσεις των
άλλων μελών της οικογένειάς τους. Για παράδειγμα:
Ο Δημήτρης
Σαλαγιάννης έγραψε την ιστορία της γιαγιάς του μετανάστριας στη Γερμανία, ο
Χρήστος Μπιτάκος την ιστορία του θείου του…
Ο συνάδελφος Χρίστος Καραλής την ιστορία του παππού του
μετανάστη στην Αμερική το 1912!
Επικοινωνία
με Έλληνικές Κοινότητες του εξωτερικού:Γερμανία, Αμερική
Πολύ σημαντική ήταν η επικοινωνία
μας με τους ομογενείς στη Γερμανία και στην Αμερική. Επικοινώνησα η ίδια με την Ελληνική Κοινότητα Νυρεμβέργης, o
Πρόεδρος της οποίας με προθυμία
μου έστειλε πληροφορίες για τους Έλληνες που ζουν εκεί και δημοσιευμένες αφηγήσεις
μεταναστών της δεκαετίας του 60 .[Οι Έλληνες
στη Νυρεμβέργη 1960-2006, εκδ.Ελληνική Κοινότητα Νυρεμβέργης]. Από τη
μελέτη αυτών γίνεται κατανοητό το φαινόμενο της μετανάστευσης προς τη Γερμανία…
Ενδεικτικά είναι τα αποσπάσματα:
ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ
«Το όνειρό μας ήταν να
καλυτερεύσουμε τη ζωή μας…» Μ.Λ.
Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ
Το Σάββατο μας έβαλαν στον « ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ».Η διαδρομή με το πλοίο ήταν
φοβερή. Ένα καράβι σαπιοκάραβο, ασφυκτικά γεμάτο, με τον παραμικρό θόρυβο
κουνιόταν σαν καρυδότσουφλο. Σα βάρκα ανοιχτό επάνω,ούτε καμπίνες, μόνο κάποιοι βρήκαν θέσεις ξάπλα στα αμπάρια. Συνεχώς
ανέβαιναν επάνω να κάνουν εμετό»
Σήμερα οι οργανώσεις Προστασία των ζώων διαμαρτύρονται όταν κατά τη
μεταφορά στριμώχνουν τα πρόβατα ή άλλα ζώα χωρίς νερό στα φορτηγά ή τα
τρένα.Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε, δυστυχώς, κανείς να διαμαρτυρηθεί για τις
απάνθρωπες μεταφορές ανθρώπων από ΠΕΙΡΑΙΑ-Μπρίντεζι και Μπρίντεζι –Μόναχο
Βαυαρίας».
ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Τα πρώτα χρόνια στη Γερμανία ήταν
σκληρά. Η άγνοια της γλώσσας, η αλλαγή στο κλίμα, η ψυχρότητα των ανθρώπων, η
μοναξιά και η μονοτονία, η αμοιβή στην εργασία μικρή, ίσα που έφτανε για τα
πλέον απαραίτητα. Ορισμένοι δούλευαν δύο εργασίες για να τη βγάλουν οικονομικά.
Η Γερμανία δεν ήταν Αμερική όπως πολλοί πίστευαν…
ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ
Πάντοτε αναρωτιόμουν, γιατί σα νέος άνθρωπος να φύγω από μια καταστραμμένη
πατρίδα και να έρθω να χτίσω μια άλλη, αυτή που μας κατέστρεψε και που η ίδια
καταστράφηκε. Ποιο ήταν το νόημα, εμείς οι χιλιάδες νέοι άνθρωποι να
εγκαταλείψουμε τον τόπο μας και να γίνουμε Γκασταρμπάϊτερ σε ξένα χώματα;
Πικραμένος σκεφτόμουν, γιατί η πατρίδα μετά από δυο παγκόσμιους και έναν
εμφύλιο πόλεμο, ενώ χρειαζόταν την εργατική μας δύναμη και το πνεύμα μας να την
οικοδομήσουμε μας πούλησε στην Γερμανία, στην Αυστραλία και στην Αμερική;[…]
Δε μας πούλησε η πατρίδα, μας
πούλησαν πολύ φτηνά οι τότε κυβερνήσεις μας. Η μετανάστευση δεν ήταν , όπως
ορισμένοι την ονόμαζαν, «ευλογία του θεού», αλλά στην πραγματικότητα ήταν η
«κατάρα του θεού».Σπύρος Γκάρος
Ο ΝΟΣΤΟΣ
Η αφήγηση του μετανάστη Λευτέρη
Μύταρη από το χωριό Πλατανιά Ιωαννίνων:
«ήρθα για ένα χρόνο και πέρασαν
σαραντατρία χρόνια και είμαι ακόμη εδώ…»
Και η αφήγηση του μετανάστη Κώστα Λικάκη:
«Δεν κατάλαβα, πως τα δύο χρόνια που ήθελα να
μείνω στη Γερμανία, έγιναν σαράντα»…
Ξεπερνούν τους στίχους του
δημοτικού τραγουδιού:
Θέλω να πα στην ξενιτιά
να κάμω τριάντα ημέρες
Και η
ξενιτιά με γέλασε και κάνω τριάντα
χρόνια…
Βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική[EYΡΥΤΑΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΤΟ ΒΕΛΟΥΧΙ»] μας παραχώρησε με προθυμία για
τις ανάγκες της έρευνάς μας ο κ. Γιάννης Γιαννακόπουλος.
Οι μαθητές με πολύ ενδιαφέρον παρακολούθησαν το
βίντεο.Μετά την προβολή ακολούθησε
συζήτηση και διατύπωσαν ενδιαφέρουσες απόψεις…
Ε) Η ΣΥΛΛΟΓΗ, ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ,ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΥΛΙΚΟΥ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ : ΕΜΠΝΕΥΣΗ
ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ: Εξαιρετικά
ενδιαφέρουσα στη φάση Συλλογής και Επεξεργασίας
του υλικού ήταν η παράλληλη παραγωγή νέων κειμένων από πολλά παιδιά. Έδωσαν σημαντικά δείγματα δημιουργικής γραφής: ιστορίες , διηγήματα, επιστολές, άρθρα
και ποιήματα οι μαθητές που αγαπούν το γράψιμο. Και αυτοί που δεν το αγαπούν ιδιαίτερα
«παίζοντας» με τις λεξεις : μετανάστευση, ξενιτιά, ομογένεια και άλλες σχετικές
που εξηγήσαμε, έδωσαν πολύ καλές ακροστιχίδες και σταυρόλεξα!
Αρκετά παιδιά επίσης, μετέφεραν στα
χαρτόνια τους στίχους τραγουδιών ή φράσεις κειμένων που τα συγκίνησαν.
Κάποια επιχείρησαν να διαβάσουν
σχετικές φωτογραφίες και να γράψουν λεζάντες ή σχόλια κάτω από αυτές…
Κείμενα της Ομάδας δημοσιεύτηκαν
στον τοπικό Τύπο, έντυπο και ηλεκτρονικό και καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος.
Εργασίες «ανέβαιναν» και «ανεβαίνουν»
συνεχώς και στην Ιστοσελίδα της Πολιτιστικής Ομάδας .
Ίσως η αναγνώριση της αξίας των
εργασιών τους και τα θετικά σχόλια που
εισέπρατταν παρακινούσαν τα παιδιά στο να παράγουν διαρκώς και να αναπτύσσουν τις
ικανότητές τους στη συγγραφή κειμένων, στην καταγραφή προφορικών μαρτυριών κλπ.
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ: Εκτός από τα κείμενα της ενότητας στη Λογοτεχνία
προτείναμε στα παιδιά και άλλα λογοτεχνικά κείμενα που θα μπορούσαν να
διαβάσουν.Δυστυχώς η βιβλιοθήκη του σχολείου μας είναι πολύ φτωχή! Και δυστυχώς
χωρίς προοπτική εμπλουτισμού της…
Διαθέσαμε όμως η κ. Δαλιάνη κι εγώ βιβλία από
τις δικές μας βιβλιοθήκες. Χαρά μας να
ενισχύουμε τη φιλαναγνωσία των μαθητών!
Διοργανώσαμε και παρουσιάσεις βιβλίων:
Πρώτη παρουσίαση: Το συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη, Θαν. Βαλτινού
Τα παιδιά με πολλή προσοχή
παρακολούθησαν την παρουσίαση. Και συμμετείχαν όλα σχολιάζοντας προφορικά και
γραπτά αυτά που άκουσαν…
Ακολούθησαν και άλλες
παρουσιάσεις από μαθητές:
Το διπλό βιβλίο, του Δημήτρη Χατζή
Ο Αμερικάνος, του Παπαδιαμάντη
Ημερολόγιο του Γ κασμέντ Καπλάνι
Το θαύμα να νιώθεις Έλληνας, του Σαμ Τσέκουας
Ε φίλε κλπ.
Καλλιεργήθηκε πολύ η φιλαναγνωσία! Δεκαπέντε
παιδιά που αγαπούν το διάβασμα διάβασαν και παρουσίασαν βιβλία σχετικά με το
θέμα. Και όσα δεν το αγαπούν πολύ παρακολουθούσαν με προσοχή, σχεδόν ευλαβική
θα έλεγα, και διατύπωναν στη συνέχεια απόψεις και εύστοχα σχόλια, παρατηρήσεις και
κριτικές…
Αυτή η ενεργή δράση των παιδιών
ικανοποιούσε και μας τις υπεύθυνες του προγράμματος που καθοδηγούσαμε,
διορθώναμε, στηρίζαμε και ενθαρρύναμε την προσπάθεια όλων, διαθέτοντας πολύ
χρόνο και μεράκι γι’ αυτό…
Αυξήσαμε τις ήδη αυξημένες ώρες
εργασίας μας. [Έχουμε πλήρες ωράριο και καμμία μείωση ωρών λόγω του
Πολιτιστικού Προγράμματος.]
Άξιζε όμως τον κόπο. Η ΧΑΡΑ και η Δημιουργικότητα των μαθητών, η
εκτίμηση αυτών και των γονιών τους ήταν
η Ηθική Ικανοποίηση για μας!
Η φιλαναγνωσία
καθώς και η δημιουργική
γραφή ενισχύουν την αισιοδοξία εμάς των φιλολόγων ότι το βιβλίο δεν πεθαίνει και η γλώσσα δε φτωχαίνει!
Κίνητρο θέλουν τα παιδιά και σωστή καθοδήγηση…
ΣΤ) Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Σε Ημερίδα που οργανώσαμε στις 12 Μαίου 2015, στην αίθουσα εκδηλώσεων
του σχολείου,έγινε η Παρουσίαση του προγράμματος.
α) Ως υπεύθυνη της Πολιτιστικής Ομάδας
(η γράφουσα) παρουσίασα σε σύντομη εισήγηση
με power point τις φάσεις του προγράμματος και τα αποτελέσματα της
Ομαδοσυνεργατικής μεθόδου την οποία εφαρμόσαμε.
β) Μαθητές/τριες παρουσίασαν εκ μέρους της Ομάδας τις εργασίες τους.
γ) Προβλήθηκαν βίντεο με ενδεικτικές προφορικές αφηγήσεις μεταναστών,
φωτογραφίες κλπ.
δ) Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί:
μαθητές/τριες χόρεψαν τραγούδια της ξενιτιάς…Τους χορούς δίδαξε η συνάδελφος Ευθυμία Κωνσταντίνου.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν: η Μαθητική κοινότητα, ο Σύλλογος των καθηγητών, Γονείς και κηδεμόνες.
Οι μαθητές
ενθουσιάστηκαν! Οι παρευρισκόμενοι
συγκινημένοι συγχάρηκαν την ΟΜΑΔΑ!
Ζ) Η
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Η πρώτη αξιολόγηση της εργασίας μας ήρθε από ένα διακεκριμένο Έλληνα
Καθηγητή στην Αμερική:
« Κυρία Αγγέλη,
Απ’ τα έργα των μαθητών σας
συμπεραίνω πόσο εξαίσια εκπαιδευτικός είστε!
Ευχαριστώ,
Andrew G. Kampiziones »
[Σημείωση:Είχαμε
στείλει αποσπάσματα της εργασίας μας]
Η ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ :
Γράφει η μαθήτρια Μαρία Σαρδέλη
Η Πολιτιστική Ομάδα για μένα, υπήρξε αφετηρία για μία μεγάλη διαδρομή,
πολύ όμορφη, μα πάνω από όλα αξέχαστη!Μέσα από το πρόγραμμα οι γνώσεις που
απέκτησα είναι πραγματικά πολλές.Το σημαντικό είναι πως δε θα είχα την ευκαιρία
να τις κατακτήσω αν δεν συμμετείχα.
Οι εικόνες, τα ακούσματα, τα
βιβλία, οι επισκέψεις και οι τόσο αξιέπαινες δημιουργίες των συμμαθητών μου θα
είναι όλα μια γλυκειά ανάμνηση από το
Γυμνάσιο που δεν θα ξεχάσω ποτέ.
Έμαθα κυρίως να συνεργάζομαι, να
ακούω προσεκτικά, να σέβομαι τον κόπο και τη δουλειά των υπολοίπων, να
αναπτύσσω γνώμη σε θέματα που ίσως αδυνατούσα.Οι πληροφορίες που συλλέξαμε, η
αναζήτηση και το υλικό προφορικών
μαρτυριών είναι αναμφίβολα από τις πιο όμορφες εμπειρίες που θα μπορούσα να
έχω.
Ένιωσα μικρή ερευνήτρια και είδα
πολλά πράγματα από μια άλλη όψη.Ίσως την πιο αληθινή. Αυτό έχει σημασία. Γνώση
έγκυρη, αληθινή…
Θέλω μέσα από την καρδιά μου να
ευχαριστήσω την κ. Αγγέλη, που με προώθησε στο να ανακαλύψω και μία πιο
καλλιτεχνική πλευρά του εαυτού μου, αλλά και ένα ταξίδι αναψυχής εντός και εκτός σχολείου… Αυτό της
ποίησης…
Εύχομαι οι επόμενες τάξεις να
έχουν τη χρυσή ευκαιρία να δουν ό,τι είδα και να νιώσουν ό,τι ένιωσα!!!
Κυρία Αγγέλη συνεχίστε έτσι!!!
Γράφει η μαθήτρια Αναστασία Μιχαηλίδη
Η συμμετοχή μου φέτος στην Πολιτιστική Ομάδα έκρυβε πολλές εκπλήξεις…
Έμπειρη και γνωρίζοντας τις αρμοδιότητές μου, καθώς συμμετείχα και
πέρσι σε άλλο πρόγραμμα, εργάστηκα με όλες τις δυνάμεις μου!
Με την καθοδήγηση της καθηγήτριάς μου, κ. Μαρίας Αγγέλη, κατάφερα να
κάνω τις δικές μου συνεντεύξεις, βιβλιοπαρουσιάσεις κλπ.
Ήταν μια χρονιά γεμάτη γνώσεις, πληροφορίες , εικόνες και συναισθήματα…
Όλα αυτά μου χάρισε η συμμετοχή μου στην Ομάδα και η συνεργασία μου με
τις υπεύθυνες καθηγήτριες και τους συμμαθητές μου!
Ευχαριστώ τις καθηγήτριές μου κ.
Αγγέλη, κ. Δαλιάνη και κ. Κωνσταντίνου.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
Γράφει η
Μαρία Σαρδέλη
Είμαστε ομάδα δυνατή
Ομάδα πολύ δημιουργική!!!
Με
δυνατότητες πολλές
Και
ωραίες αξέχαστες στιγμές…
Έχουμε
την τέλεια οδηγό!
Που
βγάζει αποτέλεσμα καταπληκτικό!!!
Παντού
εμείς πηγαίνουμε
Και τα
πλήθη τα μαγεύουμε
Αναζητάμε,
ερευνάμε, μαθαίνουμε
Και τον
κόσμο αλλιώς τον βλέπουμε…
Έχουμε
ψυχή δυνατή
Και
καθηγήτριες με καρδιά καλή.
Ποτέ μου
όλα αυτά δεν θα τα ξεχάσω
Τις
πολύτιμες αναμνήσεις δεν θα χάσω!!!
Κυρία
Αγγέλη σας ευχαριστώ!!!
Σημείωση: Εργασίες των μαθητών,
προφορικές μαρτυρίες, απόψεις και συμπεράσματα «ανεβαίνουν» στην Ιστοσελίδα της
Πολιτιστικής Ομάδας του 2ου Γυμνασίου Αγρινίου.
