Αύγουστος 2013

ΑΎΓΟΥΣΤΕ καλέ μου μήνα, να'σουν δυο φορές το χρόνο!

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ . . .ΣΜΥΡΝΗ

Γράφει  η Μαρία   N.   Αγγέλη, φιλόλογος

Παραμονή της Παναγιάς , 14 Αυγούστου , ταξιδιώτες από το Αγρίνιο φτάνουμε στην Κωνσταντινούπολη.

 Την Πόλη την:

«ΠΟΛΥΠΑΘΗ, ΠΟΛΥΒΟΥΗ, ΠΟΛΥΜΟΡΦΗ, ΠΑΝΕΜΟΡΦΗ, ελκυστικής ασκήμιας, αξεπέραστη βασιλεύουσα, «Aziz Instabul.»,όπως τη χαρακτηρίζει ο Γ. Ξανθούλης.

Της  Παναγιάς ανήμερα επισκεπτόμαστε τη Χάλκη. Με μόνιππα  ανεβαίνουμε στη Θεολογική   Σχολή. Η  Θεολογική Σχολή της Χάλκης ιδρύθηκε το 1844.Από τότε άρχισε η υπεραιωνόβια ζωή της. Το 1971 όμως η ιστορική Σχολή έκλεισε… Από τότε για σαράντα χρόνια η Θεολογική Σχολή της Χάλκης μιλά εκκωφαντικά με τη σιωπή της… Προσκυνάμε ευλαβικά την εικόνα της Παναγίας της Παυσολύπης.  Aνάβουμε κερί στο ναό της Αγίας Τριάδας.  Παίρνουμε    αντίδωρο από τον ιερέα και την ευχή:  «παν το ποθητόν».

Μπαίνουμε στη Σχολή. Άδειες αίθουσες,  άδεια θρανία… Στη σκέψη μου  έρχεται το τραγούδι:

“Και τότε ένα παράπονο σε παίρνει και στα καντούνια μέσα σε γυρνά η Πόλη μια παλιά αγαπημένη που συναντάς σε ξένη αγκαλιά”.

Ευτυχώς υπάρχει η ελπίδα επαναλειτουργίας της. Όλα είναι έτοιμα και περιμένουν τη μεγάλη μέρα!

Περπατάμε στα σοκάκια της Χάλκης. Εκεί που άλλοτε ήταν τα αρχοντικά των Ελλήνων… Ύστερα επιστρέφουμε στην Πόλη.

Συνεχίζουμε το προσκύνημα στη Ζωοδόχο Πηγή στο Μπαλουκλί. Η παράδοση αναφέρει ότι  όταν έφτασε εδώ η είδηση πως οι Τούρκοι πήραν την Πόλη, ο καλόγηρος τηγάνιζε ψάρια. Δεν  πίστεψε την θλιβερή είδηση και είπε: Αν μπορούν να ζωντανέψουν αυτά τα τηγανισμένα ψάρια τότε θα πιστέψω ότι έπεσε η Πόλη! Και τότε τα ψαράκια από το τηγάνι πήδηξαν στο νερό, απο τότε μέχρι σήμερα μέσα στη δεξαμενή της Ζωοδόχου Πηγής κολυμπούν ψαράκια…

Όσο για το Άγιασμα της Παναγίας της Μπαλουκλιώτισσας θεωρείται θαυματουργό. Και όπως γράφει η Μ. Ιορδανίδου <<ο μεγάλος γιατρός της Λωξάντρας ήτανε η Μπαλουκλιώτισσα. Μεγάλος γιατρός, φίλος και σύμβουλός της…>> Παίρνουμε αγίασμα  και   κατευθυνόμαστε στην Παναγία  των Βλαχερνών. Mε  ευλάβεια  προσκυνάμε την εικόνα της Παναγίας  Βλαχέρνας. Είναι η Θεοτόκος η οποία το 626 μ.Χ. έσωσε την Κωνσταντινούπολη από την επιδρομή των Αβαροσλάβων. Προς τιμή της Υπερμάχου Στρατηγού δημιουργήθηκε τότε ο Ακάθιστος Ύμνος. Με συγκίνηση ψάλλουμε  και εμείς :

     <<Τη     Υπερμάχω   Στρατηγώ  τα νικητήρια… >>

Συνεχίζουμε την περιήγηση.

Μέσα από το λεωφορείο αγναντεύουμε τα Θεοδοσιανά τείχη ανακαινισμένα. Κάτω απ’ αυτά εκτείνονται λαχανόκηποι και ανθόκηποι. Κουρασμένοι από την περιήγηση ,αλλά πλούσιοι σε εικόνες και συναισθήματα , κάνουμε μια στάση για φαγητό. Γευόμαστε την πολίτικη κουζίνα: σαλάτες,μελιτζάνες,κεφτεδάκια,κεμπάπ,γλυκίσματα …Η  κουζίνα της Τουρκίας συγκαταλέγεται στις τρεις πιο φημισμένες κουζίνες στον κόσμο  (Γαλλική, Κινέζικη).

Το απόγευμα πηγαίνουμε μια βόλτα στο Βόσπορο! Παλάτια, αρχοντικά, ξενοδοχεία, η κρεμαστή  γέφυρα, καράβια να πηγαινοέρχονται… Μαγεία! Όνειρο!           

Αυθόρμητα σιγοτραγουδώ:

<<Μεσ’  του Βοσπόρου τα στενά, ο Γιάννης κλαίει τα δειλινά και ο μεμέτης πλάι του πίνει και τραγουδάει  του: Τούρκος εγώ και συ Ρωμιός κι εγώ λαός κι εσύ λαός…>>

Το βράδυ περπατήσαμε στη φημισμένη οδό του Πέραν. Τη σημερινή Istiklal Caddesi (οδός Ανεξαρτησίας).Στην οδό που άλλοτε άκμαζε το ελληνικό στοιχείο με τα αρχοντικά και τα εμπορικά… Δυστυχώς μετά τα Σεπτεμβριανά(1955) ο ελληνικός πληθυσμός της Πόλης εκμηδενίστηκε…(η τούρκικη ταινία  : <<  Πληγές του Φθινοπώρου>>, αποδίδει αυτό το σκληρό διωγμό των Ελλήνων της Πόλης.

 Στο Πέραν απολαύσαμε τα ωραία γλυκά και παγωτά των Τούρκων οι οποίοι είναι εξαιρετικά ευγενικοί και φιλικοί προς τους Έλληνες. Είμαστε καρντάσια!

<<Τζάν καρντασί,κάν καρντασί,σαν καρντασί ίζ μπίζ=Εμείς είμαστε αδέλφια της ψυχής, αδέλφια του αίματος, αδέλφια της καρδιάς>>

Tην επόμενη μέρα επισκεπτόμαστε το Πατριαρχείο και τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου με το ωραίο τέμπλο. Μετά  το βυζαντινό ιππόδρομο. Στη συνέχεια το Μπλε Τζαμί, το ιερό προσκύνημα των μουσουλμάνων.

Ακολούθησε το προσκύνημα στην Αγία Σοφία <<το μέγα μοναστήρι>>της Ορθοδοξίας.

Σήμερα λειτουργεί ως Μουσείο. Ελάχιστα ψηφιδωτά έχουν διασωθεί από τον πλούτο της.

Κι  όμως  ακόμα και χωρίς  πολλά  ψηφιδωτά η Αγία Σοφία διατηρεί τη  Μεγαλοπρέπειά της!

Εδώ θυμάμαι το τραγούδι:

   <<Σημαίνει ο Θεός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,

σημαίνει κι η Αγιά Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,

με τετρακόσια σήμαντρα κι εξήνταδυό καμπάνες,

Κάθε καμπάνα και παπάς,κάθε παπάς και διάκος.

Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης,

Κι απ’ την πολλή την ψαλμουδιά εσειότανε οι κολόνες.

Να μπούνε στο χερουβικό και να΄βγει ο βασιλέας.

Φωνή τους ήρθε εξ ουρανού κι απ’ αρχαγγέλου στόμα:

<<Πάψετε το  χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τ’ άγια,

Παπάδες πάρτε τα γιερά και σεις κεριά σβηστήτε,

Γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει.

Μόν’  στείλτε λόγο στη Φραγκιά,νάρτουνε τρία καράβια

Το’ να να πάρει το σταυρό και τ ‘ άλλο  το  βαγγέλιο,

Το τρίτο το καλύτερο, την άγια Τράπεζά μας,

Μη μας την πάρουν τα σκυλιά και μας τη μαγαρίσουν>>.

H Δέσποινα ταράχτηκε κι εδάκρυσαν οι  εικόνες.

<<Σώπασε κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις,

Πάλι με χρόνους με καιρούς ,πάλι δικά μας είναι>>.

Όλοι οι Έλληνες επισκέπτες φωτογραφίζονται στην Αγία Σοφία.

  Σαν να θέλουν να την κλείσουν στην αγκαλιά τους.Να την πάρουν για πάντα μαζί τους!Είναι  το σύμβολο του χριστιανισμού και του ελληνισμού!Τι κι αν οι Οθωμανοί τη μετέτρεψαν σε τζαμί με τους μεγάλους μιναρέδες; Αυτή μένει κι επιμένει να θυμίζει ότι εδώ χτυπά η καρδιά της Κωνσταντινούπολης!

Η μέρα κλείνει με την επίσκεψη στη μεγάλη αγορά <<Καπαλί Τσαρσί>> της  Πόλης.Ένα  τεράστιο εμπορικό κέντρο με έντεκα πύλες.Ένα γοητευτικό λαβύρινθο με κάθε λογής εμπορεύματα:χαλιά, χρυσαφικά, δερμάτινα, γυαλικά, ναργιλέδες,στολίδια κ.ά.Οι Τούρκοι έξυπνοι έμποροι προσπαθούν να πείσουν τους πελάτες. Απαραίτητο στο παζάρι το παζαρλίκι!Οι Τούρκοι  κυρίως στοχεύουν στις γυναίκες στις οποίες απευθύνουν διάφορα κοπλιμέντα:<<Ωραία γυναίκα>>,<<κομψή γυναίκα>>,<<όμορφη ελληνίδα>>κλπ.Οι γυναίκες κολακεύονται και μπαίνουν στο κατάστημα.Κι εδώ αρχίζει το παζάρεμα!Οι μαγαζάτορες συνηθίζουν επίσης να καρφιτσώνουν στις πελάτισσες κάτι μικρά ματάκια για γούρι, όπως λένε.Επίσης αρκετά φιλόξενοι προσφέρονται να κεράσουν τσάι,   το τοπικό τους ρόφημα. Οι περισσότεροι μιλούν ελληνικά ,οπότε η συνεννόηση μαζί τους είναι εύκολη.

Μετά αναχωρούμε για Προύσα.Την πόλη του μεταξιού!Επισκεπτόμαστε τα μαυσωλεία των σουλτάνων.Βλέπουμε το μνημείο  και το μουσείο του καραγκιόζη. Την άλλη μέρα το πρωί πάμε στην αγορά της Προύσας.Ωραίο εμπορικό κέντρο.Υπέροχα μεταξωτά υφάσματα, μαντήλες, μαξιλάρια,πετσέτες,κλπ.Δεν έχει βέβαια τη  γοητεία της σκεπαστής αγοράς της Πόλης. Έχει όμως εξαιρετική ποιότητα.

   <<Μες στα ερμάρια αστραφτοκοπούν τα μεταξωτά της Προύσας,που αναριγούν όπως το νερό στην πανσέληνο κάτω από τα ασημένια πλουμίδια τους…>>.

Παίρνουμε το δρόμο προς Σμύρνη.Μετά από πολύωρη διαδρομή και εξαιρετική ξενάγηση από το Μουράτ τον ξεναγό μας, φτάνουμε στη Σμύρνη.

<<H Σμύρνη δεν είναι μια πολιτεία είναι  ένας έρωτας, ένα φιλί>>,γράφει ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος.Εμείς θα συμφωνήσουμε μαζί του…

Εδώ δίπλα στο Μέλη ποταμό γεννήθηκε ο Όμηρος(Μελησογεννής).Αντικρύζουμε το <<Κιαί>>.Περπατάμε στην ελληνική συνοικία…Ελάχιστα ελληνικά σπίτια σώθηκαν από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1922.Βλέπουμε το παλιό  ελληνικό Προξενείο.Επισκεπτόμαστε ένα αρχοντικό , που λειτουργεί ως μουσείο Κεμάλ Ατατούρκ.

<<Πώς να σε ξεχάσω Σμύρνη αγαπημένη>>, λέει ο πρόσφυγας    Γ.  Κατραμόπουλος και  πολλοί άλλοι ξεριζωμένοι Σμυρνιοί…Πώς να ξεχάσουν τη Σμύρνη των Σμυρνιών;

Η Σμύρνη, Ismir  σήμερα, έχει πληθυσμό  4.500.000 κατοίκους.Οι Έλληνες αριθμούν 35 άτομα περίπου.Εδώ που άλλοτε <<μιλούσαν όλοι ελληνικά ακόμα κι οι Τούρκοι κι οι Λεβαντίνοι κι οι Οβραίοι κι οι Αρμεναίοι…>>, όπως γράφει η Διδώ Σωτηρίου, σήμερα κανένας δεν μιλάει ελληνικά! Εδώ που κάποτε ανθούσε  ο Ελληνισμός!

Τι κι αν εκμηδενίστηκε ο πληθυσμός;Τι κι αν απέμειναν ελάχιστα  ελληνικά σπίτια;

Και μόνο η θάλασσα , θα διαλαλεί στους αιώνες την ιστορία της Σμύρνης!Είναι αυτή η θάλασσα που απολάμβαναν  κάποτε οι πλούσιοι Σμυρνιοί κι οι Σμυρνιές στην εποχή της ακμής…Είναι αυτή η θάλασσα που βάφτηκε κόκκινη, κατακόκκινη στην  εποχή της καταστροφής…Την πότισε το αίμα τόσων αθώων που έτρεξαν σ ‘ αυτή με την ελπίδα να σωθούν…

<<Ανάθεμα  στους αίτιους>>!  Γράφει η Διδώ  Σωτηρίου…

Την άλλη μέρα ξεκινάμε  για Έφεσο.

Κάνουμε στάση στο Σελτζούκ. Ανεβαίνουμε στην Ακρόπολη.Προσκυνάμε τον  τάφο του Αη Γιάννη του Θεολόγου.Αντικρύζουμε το χώρο όπου υπήρχε κάποτε ο ναός της Αρτέμιδος. Ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Συνεχίζουμε στην Έφεσο με τα πολλά αρχαιολογικά μνημεία.Θαυμάζουμε τη  βιβλιοθήκη και το ελληνιστικό θέατρο…

Μετά επισκεπτόμαστε το Κουσάντασι,εξαιρετικής ομορφιάς πόλη.Χαρακτηρίζεται ως η Σαντορίνη της Τουρκίας.Και μετά από ένα πλούσιο γεύμα επιστρέφουμε στη Σμύρνη.

 Το απόγευμα πηγαίνουμε στην αγορά της  Σμύρνης.Πρόκειται για μια πλούσια αγορά, όπου  βρίσκει κανείς  ό,τι βάλλει ο νους του!Το βραδάκι  περπατήσαμε στην παραλία της πανέμορφης πόλης, που και σήμερα εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της Τουρκίας.

Την επόμενη μέρα έχουμε ξενάγηση στο Κορδελιό.Συνεχίζουμε Μενεμένη και κατευθυνόμαστε στην Πέργαμο, γνωστή για το Ασκληπιείο της…Και συνεχίζουμε με προορισμό το γραφικό Αϊβαλί!Είναι οι  παλιές Κυδωνίες.Πατρίδα του Βενέζη και του Κόντογλου.<<Αϊβαλί, αγάπη μου!>>, λέει ο Κόντογλου. Περιδιαβήκαμε τους  δρόμους του.Επισκεφτήκαμε τις εκκλησιές του Αγίου Ιωάννη και του Αγίου Γεωργίου που λειτουργούν ως τζαμιά.

Ήπιαμε τσάι ,το αγαπημένο ρόφημα των Τούρκων,στου Κανέλλου.Ωραία θέα!Ευγενικοί οι Τούρκοι.

Επόμενος σταθμός το Μοσχονήσι. Προσκυνήσαμε την εκκλησιά « του Ταξιάρχη», η οποία όπως μας είπε ο ξεναγός θα ανακαινιστεί και θα γίνει Μουσείο. Εμείς το ευχόμαστε.

Εκεί δίπλα στην εκκλησιά συναντήσαμε την 78χρονη κυρά Σεχρά που μέχρι πρότινος είχε το κλειδί του ναού. Τώρα δεν το’χει. Το πήρε ο Δήμαρχος . Η ίδια μας έδωσε κεράκια κι ανάψαμε στο εξωτερικό  της εκκλησίας. Η κ. Σεχρά, κρητικής καταγωγής μας αποχαιρέτησε με μια μαντινάδα:

« Η θάλασσα έχει ένα καημό

γιατί δέντρο δεν έχει

κι ο ζωντανός ξεχωρισμός

παρηγοριά δεν έχει.»

Μετά από τρείς ώρες  φτάσαμε στην Τροία. Μπροστά μας ο Δούρειος Ίππος.

Σαν κι αυτόν που επινόησε ο πολυμήχανος Οδυσσέας για το πάρσιμο της Τροίας. Περπατάμε στο χώρο που διαδραματίστηκαν τόσες μάχες στον Τρωικό πόλεμο…

Να ο Αχιλλέας κι  ο Αγαμέμνονας, ο Έκτορας  κι  η Ανδρομάχη, ο Πάρις κι η Ελένη, η Εκάβη κι ο Πρίαμος…Οι  θεοί,οι ημίθεοι και οι θνητοί…

Τα σπίτια, τα παλάτια, οι πύλες, ο θησαυρός του Πριάμου, απλώνονται μπροστά μας….

Ύστερα από αρκετή ξενάγηση στις  εννιά   Τροίες  βγαίνουμε στη μικρή δέκατη Τροία!..

Και το βραδάκι φτάνουμε στο Τσανάκαλλε . Την πόλη που οφείλει το όνομά της στα πήλινα σκεύη και  αντικείμενα που παράγει.

Στο πεντάστερο Hotel Kolin απολαμβάνουμε τα πλούσια εδέσματα της Τούρκικης κουζίνας. «Αφιγιέτ ολσούν: καλή όρεξη!»

Γεύσεις, μυρωδιές και  χρώματα υπέροχα! Ακολουθεί χορός με παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια στον 11^ο  όροφο του ξενοδοχείου.

Και η βραδιά κλείνει υπέροχα!

Την άλλη μέρα  πρωί  πρωί  παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής.Περνάμε το  Τσανάκαλλε, τα Στενά των Δαρδανελλίων, τη Λάμψακο και  φτάνουμε στην Καλλίπολη. Ύστερα πατάμε τα δικά μας χώματα… 

Αυτό το ταξίδι ήταν ένα προσκύνημα στα Άγια χώματα...Ένα προσκύνημα στην Ιστορία μας!

Αγία Σοφιά

βιβλιοθήκη Εφέσσου 

Μεσ' του Βοσπόρου τα στενά.

Τροία-Δούρειος Ίππος.