Πολυσπόρια της Πολυσπορίτισσας

Ένα πιάτο γευστικό και συμβολικό…

Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη

Δρ. Κοινωνικής Λαογραφίας

«Και τι δεν κάνατε για να με θάψετε

 όμως ξεχάσατε πως είμαι σπόρος»

(Nτίνος Χριστιανόπουλος)

Η Πολυσπορίτισσα: Τα  Εισόδια της Θεοτόκου, 21 Νοεμβρίου, είναι μια γιορτή που συνδέεται με τη σπορά. Ανάλογα με τον τόπο και τις κλιματολογικές συνθήκες , η σπορά κατά την ημέρα αυτή αλλού είναι στο τέλος και αλλού στο μέσον της. Αν είναι στο τέλος, τότε η ονομασία που αποδίδουν στην Παναγία είναι «Αποσπερίτισσα». Αν είναι στο μέσον «Μεσοσπερίτισσα».

Ο λαός θεωρεί την Παναγία, εκτός των άλλων, προστάτρια της σοδειάς, γι’ αυτό κατά την αρχαία συνήθεια, την «πανσπερμία», εισάγει στο ναό πολυσπόρια. Έτσι,  προκύπτει και η ονομασία « Πολυσπορίτισσα».

Ο Δημήτριος Λουκάτος, καθηγητής της Λαογραφίας, γράφει ότι προσφέρεται στην Παναγία – Δήμητρα «ευχαριστήρια πανσπερμία για το καλό που πέρασε και το καλό που πρέπει να συνεχιστεί». Αφού η σοδειά του καλοκαιριού έχει καταναλωθεί περίπου στο μισό:

«Μισό ’φαγα, μισό ’σπειρα,

μισό ’χω να περάσω», κατά το λαϊκό δίστιχο.

Τα πολυσπόρια: Την παραμονή ή ανήμερα των Εισοδίων της Θεοτόκου οι νοικοκυρές έβραζαν πολλά σπόρια: σιτάρι, καλαμπόκι, φασόλια, φακές, κουκιά, ρεβίθια, μπιζέλια… για την οικογένεια και για να μοιράσουν στη γειτονιά τους,  να  τους ευχηθούν να γίνουν τα σπαρτά και να έχουν καλή σοδειά!

Ένα πιάτο το πήγαιναν στην εκκλησία κατά τη λειτουργία και διαβαζόταν. Στη συνέχεια το μοίραζαν στον κόσμο (όπως τα κόλλυβα). Μέρος  του κρατούσαν για στο σπίτι. Από αυτό έδιναν στα ζώα που χρησιμοποιούνταν παλιά στο όργωμα  και το υπόλοιπο το έριχνε ο γεωργός στο χωράφι.

Ο Δημήτρης Λουκόπουλος διασώζει και μια άλλη συνήθεια των Αιτωλών:

«σε πολλά χωριά παίρνουν πολυσπόρια και πάνε στην πηγή, τα ρίχνουν μέσα και λένε:

 όπως τρέχει το νερό να τρέχει το βιό. Παίρνουν νερό και γυρίζουν».

Όπως αναφέραμε, πρόκειται για μια αρχαία συνήθεια που δείχνει το σεβασμό των ανθρώπων στη μάνα φύση και στη ζωοδότρα γη.

Ο αγροτικός κόσμος ήθελε να ευχαριστήσει τη γη που του χαρίζει καρπούς απαραίτητους για τη ζωή του. Έτσι το έθιμο συνεχίστηκε από τα αρχαία στα νεώτερα χρόνια.

Η τεχνολογική εξέλιξη, τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα βελτίωσαν σημαντικά την απόδοση των αγροτικών καλλιεργειών. Η γη χαρίζει άφθονους καρπούς στους νεοέλληνες αγρότες.

 Έτσι, δεν υπάρχει η ανάγκη να την εξευμενίσουν με διάφορα έθιμα… Πολλά από αυτά παραμελήθηκαν και ξεχάστηκαν…

Ωστόσο, και σήμερα κάποιες νοικοκυρές, κυρίως από αγροτικές οικογένειες, συνεχίζουν το έθιμο αυτό. Στα Εισόδια της Θεοτόκου βράζουν πολυσπόρια!

Το διατηρούν ως ένα ιδιαίτερο πιάτο συνδεδεμένο με την αγροτική καλλιέργεια και παραγωγή. Και κυρίως συνδεδεμένο με την Παναγιά μας! Την Πολυσπορίτισσα!

Εξάλλου στις μέρες μας η χύτρα ταχύτητας διευκολύνει το βράσιμο των σπόρων… Δεν απαιτείται πια εκείνη η χρονοβόρα διαδικασία βρασμού τους στην απλή κατσαρόλα στο τζάκι ή στο πετρογκάζ…

Κάθε χρόνο, της Πολυσπορίτισσας, η γειτόνισσά μου, Έφη Θεοδωροπούλου βράζει σε μια μεγάλη χύτρα πολυσπόρια. Μετά το βράσιμο προσφέρει σε μας τις φίλες της ένα βαθύ πιάτο με ζάχαρη ή μέλι! Εμείς απολαμβάνουμε το εξαιρετικό έδεσμα και της ευχόμαστε :

Χρόνια πολλά! Και του χρόνου!

Εκείνη νιώθει ικανοποίηση για το ωραίο πιάτο και χαρά που το μοιράζεται μαζί μας!

Η συνταγή είναι απλή:

Υλικά: σιτάρι, καλαμπόκι, κουκιά, φακές, μπιζέλια, ρεβίθια…[Εδώ η κάθε νοικοκυρά μπορεί να χρησιμοποιήσει «σπόρους»  που προτιμά η ίδια για τα πολυσπόρια της. Επίσης να επιλέξει την ανάλογη ποσότητα από τους σπόρους της αρεσκείας της, π.χ. περισσότερο καλαμπόκι ή σιτάρι.

 Η γυναίκα  με την  προσωπική επιλογή και την έμπνευσή της βάζει τη δική της πινελιά στο κάθε πιάτο! Γι’ αυτό έχουμε πολλές και διαφορετικές συνταγές ].

Αποβραδίς βάζει στο νερό το σιτάρι, το καλαμπόκι και τα  σκληρά όσπρια: φασόλια, ρεβίθια, κουκιά, μπιζέλια…  να μουλιάσουν. Την άλλη μέρα τα βάζει όλα μαζί να βράσουν  καλά, να χυλώσουν.

Σερβίρονται σε βαθύ πιάτο με ζάχαρη ή μέλι, κατά προτίμηση.

Είναι ένα πιάτο με ωραία γεύση και ιδιαίτερο χαρακτήρα!

Φίλες και φίλοι,

Καλή όρεξη

Καλή σοδειά

και  ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ !